Jak uczy się nasz mózg?

Poprzez dopływ świadomie organizowanych bodźców, w życiu dziecka kształtują się nowe umiejętności i doskonalą osiągnięte sprawności. Dzięki wielokrotnemu powtarzaniu, małe dzieci usprawniają chodzenie, bieganie, wspinanie się i wiele innych globalnych i bardziej precyzyjnych aktywności ruchowych. Wszystko to możliwe jest dzięki plastyczności neuronalnej naszego mózgu, a więc zdolności do zmian i modyfikacji. Plastyczność sprawia, że podczas uczenia się następuje przeorganizowanie i wzmocnienie połączeń między określonymi neuronami. Zmiany te są możliwe poprzez docierające bodźce sensoryczne o odpowiedniej sile.

Mózg dziecka w momencie narodzin ma około 100 miliardów aktywnych komórek nerwowych. Wydawać by się mogło, że jest to liczba tak duża, że każdy powinien prowadzić życie pełne sukcesów i osiągnięć. Dlaczego więc tak się nie dzieje?

 

Otóż to nie liczba komórek nerwowych decyduje o możliwościach dziecka, a liczba połączeń wytworzonych między tymi komórkami. Najważniejsze połączenia w mózgu powstają w bardzo wczesnym okresie życia i stanowią one podstawę wszystkich zdolności umysłowych. Połączenia te powstają poprzez doświadczenia, które rodzice mogą dostarczać, zapewniając dziecku stymulujące środowisko.

 

Nasz mózg uczy się poprzez zmysły. Jeżeli dziecko będzie używało wszystkich zmysłów do poznawania świata, jego nauka będzie znacznie łatwiejsza i efektywna. Warto pamiętać o tym, że człowiek posiada siedem zmysłów: wzrok, słuch, dotyk, smak, węch, a także zmysł równowagi i czucia ruchu (układ przedsionkowy) oraz zmysł czucia głębokiego (proprioceptywny). Zmysł czucia głębokiego i zmysł równowagi to najwcześniej rozwijające się i dojrzewające systemy.

Poprzez zabawę warto stymulować wszystkie zmysły, wówczas lepiej będą zbudowane drogi, po których informacje docierają do mózgu.

Propozycje zabaw stymulujących zmysły dziecka:

Zmysł równowagi i czucia ruchu:

·         Kołysanie dziecka  w ramionach
·         Huśtanie w kocu, na huśtawce
·         Skakanie na piłkach typu kangur
·         Zabawa olbrzym i człowiek – chodzenie na palcach i na piętach
·         Turlanie się po dywanie
·         Kręcenie się w siadzie na kocyku

Zmysł czucia głębokiego:

·         Pchanie przed sobą dużych zabawek
·         Odbijanie balona, piłki plażowej – głową, kolanem, stopą
·         Podskoki na trampolinie w różnej pozycji
·         Zabawa naleśnik – zawijanie  dziecka w koc, folię bąbelkową
·         Przepychanie się z dzieckiem plecami, nogami, dłońmi
·         Odciskania dłoni, stóp, palców, łokci w masie solnej, gipsie, plastelinie

Zmysł dotyku:

·         „Ciuciubabka” – rozpoznawanie osób za pomocą dotyku
·         Malowanie różnymi substancjami (glina, masa z pisaku, mąki) przy pomocy dłoni, stóp
·         Wkładanie rąk i nóg do kosza wypełnionego fasolą, kasztanami, gąbką
·         Malowanie na niby ramion, kolan, nóg, głowy pędzelkami, wałkami malarskimi, futerkiem
·         Zabawa „co to za przedmiot?” – wyczuwanie przedmiotów bez udziału wzroku

Zmysł słuchu:

·         Zabawa w echo muzyczne – dziecko powtarza usłyszany rytm wyklaskując rękami
·          Odgadywnie wyrazów – rodzic za plecami dziecka mówi wyraz modulując głos, dziecko odgaduje
·         „Zrób, gdy usłyszysz”- dziecko ma za zadanie wykonać określony ruch, gdy usłyszy ustalony sygnał dźwiękowy np. klaśnięcie – przysiad, dwa klaśnięcia – poskok

Zmysł węchu:

·         Przygotowując posiłki można zachęcać dziecko do tego, aby wąchało i opisywało unoszące się zapachy
·         „Co to za zapach?” – dziecko wącha przyprawy i produkty po czym odgaduje co to jest np. kawa, imbir, czekolada, cytryna
·         Zabawa „coś co pachnie” – będąc na spacerze dziecko ma zadanie znaleźć coś co pachnie

Zmysł smaku:

·         Zabawa „przeciwieństwa smakowe” – wybieramy artykuły o przeciwnych smakach i zachęcamy dziecko, by powiedziało nam co czuje, gdy smakuje te produkty (np. dźem – musztarda)
·         Wspólne przygotowywanie koktajlu – dziecko ma za zadanie wyczuć poszczególne składniki

Zmysł wzroku:

·         Gra „pamięć”
·         Porównywanie dwóch przedmiotów – czym się różnią? (kolorem, ubraniem) (wersja trudniejsza: znajdź 10 różnic pomiędzy obrazkami)
·         Zgadywanie czego brakuje – chowamy przedmiot/ zabawkę, dziecko musi odgadnąć co zniknęło
·         Łączenie kropek, powstaje obrazek
 
Dobierajmy zabawy do wieku i możliwości dziecka. Stymulujmy wszystkie zmysły po trochu, ale pamiętajmy o złotej zasadzie: co za dużo, to niezdrowo.

Iga Tradecka – pedagog, nauczyciel, terapeuta pedagogiczny, terapeuta SI