Wyróżniamy trzy poziomy samooceny: zachowanie, tożsamość, zadowolenie – odnoszą się do 5 sfer „JA”
• „ja” fizycznego – odnosi się do tego, w jaki sposób jednostka postrzega swoje ciało, stan zdrowia,
• „ja” etyczno-moralnego – uwzględnia swoje moralne postępowanie, jakimi jesteśmy ludźmi,
• „ja” osobistego – odzwierciedlenie własnej osobowości, poczucia własnej wartości,
• „ja” rodzinnego – odczucia własnej osoby jako członka rodziny,
• „ja” społecznego – poczucia własnej osoby w relacjach z innymi ludźmi.
Samoocena ma charakter dynamiczny, kształtuje się podczas kontaktów interpersonalnych, jest rozbieżnością pomiędzy „ja realnym” a „ ja idealnym”. „Ja realne” stanowi rzeczywisty obraz samego siebie, natomiast „ja idealne” jest odzwierciedleniem tego, kim chcielibyśmy być, jak chcielibyśmy, aby nas postrzegano. Samoocena ma ogromny wpływ na naszą osobowość, pozycję społeczną oraz realną ocenę samego siebie.
Samoocena dzieci dyslektycznych
U dzieci dyslektycznych koncepcja samego siebie jest często negatywna, doświadczenie niepowodzeń szkolnych oraz społecznych może spowodować zaniżenie poczucia własnej wartości. Swoje trudności związane z nauką, jak i życiowe, postrzegają jako „zewnętrzne siły, nad którymi nie mogą zapanować ”, swoje ograniczenia, a nieliczne sukcesy uznają za dzieło przypadku.
Negatywna koncepcja siebie ma inne skutki – pogłębia problemy psychospołeczne.
Uczniowie dyslektyczni posiadają niższą samoocenę niż uczniowie, którzy nie przejawiają trudności w nauce. Niskiej samoocenie dyslektyków towarzyszą inne problemy, takie jak: brak wiary w swoje możliwości, poczucie lęku, osamotnienie, nieporadność, zniechęcenie, niezadowolenie z siebie, skłonność do zmartwień, depresja, brak motywacji do dalszego działania, niskie aspirację.
Osoby z dysleksją szybko się poddają, bardzo często nawet nie zaczynają zadań, które zostały im powierzone, od razu zakładają, że nie są w stanie tej czynności wykonać lub zaczynają, ale z przekonaniem, że się im nic nie uda.
Samoocena a pozycja społeczna w klasie
W szkole osiągamy wiele sukcesów, ale również ponosimy porażki związane zarówno z nauką, jak i w kontaktach społecznych. Odgrywa to znaczącą rolę w rozwoju osobowości uczniów, jak i zaspokojeniu ich potrzeb. K. Obuchowski nawiązuje do jednej z potrzeb, a mianowicie potrzeby kontaktu społecznego. Nierealizowanie tej potrzeby może prowadzić do izolacji, osamotnienia, odrzucenie, przez co nie pozwoli zapewnić dziecku odpowiedniej pozycji w klasie.
W badaniach na temat statusu socjometrycznego osób z dysleksją wynika, że zajmują one dużo niższą pozycję społeczną, niż uczniowie, którzy takich trudności nie posiadają. Osoby z dysleksją są izolowane, odrzucane, ignorowane, często niezrozumiane przez nauczycieli, jak i przez rówieśników, co niekiedy prowadzi do występowania zachowań agresywnych.
Jak pomóc dzieciom dyslektycznym w podniesieniu samooceny
Najważniejsza sprawą dla dziecka dyslektycznego jest akceptacja go „takim, jakim jest”, ze wszystkimi jego problemami. Uczeń z trudnościami musi mieć świadomość, że jest osoba, której może zaufać, otworzyć się i poprosić o pomoc. Trzeba go dopingować, motywować, wspierać, aby osiągnął swój osobisty sukces.
Rodzice i nauczyciele powinni pomóc w nauce. Rodzice mogą skorzystać z bardzo przydatnych informacji, podanych przez prof. M. Bogdanowicz – „Dyktando w 10 punktach z komentarzem ortograficznym”. Rewelacyjny sposób – warto wypróbować.
Bibliografia:
A. Radwańska. Praca Mgr, Funkcjonowanie osób dyslektycznych w szkole. Częstochowa 2011,
K. Obuchowski, Psychologia dążeń ludzkich ,Warszawa 1972
L Szewczyk, Radzenie sobie ze stresem a reakcje agresywne u dzieci dyslektycznych; 2005 (w:) Biuletyn Informacyjny Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Dysleksji nr 3016.
P.A.Gindrich, Funkcjonowanie psychospołeczne uczniów dyslektycznych, Lublin 2004
Anna Radwańska – http://przyjaznypedagog.blogspot.com/
