Po pierwsze musimy sobie uświadomić, że obecne pokolenie dzieci i młodzieży zupełnie inaczej postrzega świat, wartości i autorytet. Potrzebuje innego stylu uczenia się. Oni nie są indywidualistami, lecz bardzo lubią pracować i być w grupie (świadczy o tym chociażby popularność portali społecznościowej w tej grupie – im więcej znajomych tym lepiej).
Nim przejdziemy do szukania sposobów na zmotywowanie uczniów, zastanówmy się, czym jest motywacja i jakie mamy rodzaje motywacji. Motywacją nazywamy stan, w którym człowiek jest gotowy do podjęcia działania i realizacji celów. Wymieniamy dwa rodzaje motywacji, mianowicie motywację zewnętrzną oraz wewnętrzną.
Motywacja zewnętrzna
• Powodem, dla którego podejmuję się wykonania zadania lub rozwiązania problemu, jest: coś muszę (z tym) zrobić”,
• Traktowanie wyzwania jako zagrożenia,
• Świadomość przymusu, konieczności,
• Oczekiwanie na nagrodę,
• Wykonanie zadania w celu uniknięcia kary/nagany,
• Działanie w odpowiedzi na zdarzenia.
Z tego rodzaju motywacją łączą się następujące komunikaty: Rodzice mi kazali, nauczyciel zadał zadanie, jeśli nie odrobię pracy domowej otrzymam karę; Jak zrobię, to będę miał…; Dostałam słaba ocenę, muszę poprawić…
Motywacja wewnętrzna
• Powodem, dla którego podejmujemy działanie, jest nasza wewnętrzna potrzeba: co ja chcę zrobić,
• Traktowanie zagrożenia jako wyzwania,
• Realizacja zadania/rozwiązanie problemu ze względu na satysfakcję i spełnienie,
• Przewidywanie zdarzeń.
Z tego rodzaju motywacją łączą się następujące komunikaty: Ja tego chcę; Mam ochotę na…; Uważam, że jest to dla mnie korzystne…; Bardzo wiele skorzystam na…; Jestem ciekawa, co z tego wyniknie…
Po uważnym przeanalizowaniu powyższego zestawienia dojdziemy do wniosku, że tylko motywacja wewnętrzna jest tą prawdziwą motywacją i dlatego warto się na niej skupić.
Jak zmotywować ucznia do nauki?
Oto kilka najważniejszych czynników: zainteresowanie, zaangażowanie, samodzielność, współpraca i świadome uczenie się.
Zainteresowanie
Najważniejsze, aby uczniowie zainteresowali się nauką, przedmiotem, tematem zajęć. Oczywiście nie każdy temat lekcyjny jest na tyle ciekawy, że wszystkich będziemy w stanie maksymalnie zainteresować, lecz warto się starać i stosować co rusz nowe metody nauczania. Na początku lekcji możemy powiedzieć coś intrygującego na temat zajęć, pokazać zdjęcie, które będzie inspiracją podczas całych zajęć.
Współpraca
Jak zachęcić do współpracy? Jako nauczyciel, zacznij patrzeć na klasę jako całość, wspólnotę, a nie jako indywidualne osoby. Niech uczniowie łączą siły, a nie rywalizują. Uczniowie ze sobą współpracują, gdy:
• mają wspólny cel,
• mają wspólne zadanie,
• widzą płynące z tego korzyści.
Uczniowie zaczynają dopiero ze sobą współpracować, jeśli są do tego zmuszeni, np. są dwie grupy w klasie, które ze sobą rywalizują. Co zrobić, aby zaczęły ze sobą współpracować? Uświadomić im, że dopiero wspólną pracą osiągną zamierzony cel. Np. podzielić materiał edukacyjny na dwie części i rozdać członkom grup, którzy muszą zrobić notatki i wyciągnąć najważniejsze informację, a następnie przekazać je sobie nawzajem, ponieważ na kolejnych zajęciach odbędzie się praca w grupie i aby otrzymać pozytywną ocenę, trzeba będzie odnieść się do całości materiału – ocena jest wliczana do średniej. Uczniowie dzisiaj potrzebują jasnej i klarownej informacji, co mają w danej sytuacji zrobić.
Bardzo dobrą metodą na współpracę w grupie jest projekt grupowy, lecz bardzo istotną rzeczą jest to, aby nauczyciel od razu określił kryteria oceny, np.:
1. Co zrobili – stan faktyczny.
2. Jak pracowali (tzn. zaangażowanie poszczególnych członków grupy, jakie metody wybrali podczas pracy, czy każdy z uczestników był aktywny itp.)
3. Czego się nauczyli (ocenę przyznajemy za wiedzę całej grupy, a nie poszczególnym osobą, wówczas słabsza osoba ma szanse się czegoś nauczyć, a zdolniejszy uczeń – udzieli się w pomocy koleżeńskiej, tak aby zdobyli jak najlepszą ocenę). Oprócz oceny warto jeszcze zastosować jedną symboliczną nagrodę – dzień bez pytania, lekcja na świeżym powietrzu itp.
Drugą bardzo dobrą metodą jest Metoda Słoja z Makaronem – polega ona na nagradzaniu uczniów (całej klasy, pojedynczego ucznia, czy grupy uczniów) za wszelkiego rodzaju pozytywne i dobre zachowania. Kilka słów o metodzie: Nauczyciel przynosi przezroczyste naczynie (słoik, pojemnik, akwarium) zaznacza linię, do której słój ma być wypełniony substancją (najlepiej sprawdza się makaron). Co najważniejsze, klasa ustala nagrodę. Ważne jest, aby nagroda była symboliczna, o podobnym charakterze, jak w projekcie grupowym. W tej metodzie to nauczyciel decyduje kiedy, jak długo (należy nie przesadzać z terminem zapełnienia słoja) i za co sypie makaron do słoja.
Ważnym elementem takiego rozwiązania jest, że nawet jedna osoba swoim zachowaniem przyczyni się do szybszego napełnienia słoika, a więc do osiągnięcia celu, czyli nagrody dla całej społeczności klasowej. Ta metoda integruje klasę, pomaga i uczy współpracy oraz dążenia do celu.
Zaangażowanie i świadome uczenie się
Uczniowie, aby mogli w pełni wykorzystać swoje umiejętności i mocne strony, potrzebują dobrego i pozytywnego wzmocnienia, czyli w zadaniu, które maja realizować, muszą widzieć sens, wartość oraz korzyść. Nie można zapomnieć o realnym planowaniu działania. Jeśli młodzi ludzie dostrzegą trudności, których nie będą wstanie pokonać, nie podejmą się działania i rozwiązania zadania. Zadanie musi im dawać poczucie sukcesu, spełnienia i osiągnięcia celu.
„Mierz siły na zamiary” – należy przed uczniami stawiać ambitne zadania, ale na miarę ich możliwości. Z czasem umiejętności uczniów będą wzrastać, a więc można postawić kolejne, bardziej wymagające cele.
Informacja zwrotna – najważniejszy czynnik w motywowaniu uczniów do nauki
Informacją zwrotna od nauczyciela lub innych osób dorosłych jest współczesnym uczniom konieczna do PRAWIDŁOWEGO funkcjonowania w świecie. Oni potrzebują słów – „to”… zrobiłeś dobrze…, „to” natomiast musisz poprawić, „tu i tu” jest błąd… Zrób „tak i tak…”, żeby było dobrze. Współcześni uczniowie oczekują od nauczycieli jasnego, klarownego komunikatu.
Jak powinna wyglądać informacja zwrotna?
Kompletna – całościowa (wyszczególnić i docenić, co uczeń zrobił dobrze, wyszczególnić, co jest do poprawy, podać wskazówki, jak poprawić, oraz podać informację, jak postępować, aby się rozwijać);
Zwięzła – najistotniejsze cechy;
Konkretna – prosta i jasna;
Spersonalizowana – odnosi się tylko i wyłącznie do danej osoby;
Życzliwa – uczeń musi mieć świadomość, że nawet zwracając uwagę, chcemy pomóc.
Metody motywowania ucznia na podsumowanie zajęć
Metoda niedokończonych zdań, polega na zweryfikowaniu i uświadomieniu sobie i uczniom, czy zrozumieli omawiany materiał.
Nauczyciel prosi uczniów, aby zapisali zdania i dokończyli.
Dzisiaj nauczyłem/łam się …………………………….
Zrozumiałem/łam, że……………………………………..
Przypomniałem/łam sobie o………………………………………
Zainteresowało mnie………………………………………………
Problem, który rozwiązałem/łam to…………………………………………….
Chciałbym/chciałabym się jeszcze dowiedzieć o ……………………………………………….
Proszę o powtórzenie informacji o …………………………………………………………………
Tego typu zdania pozwalają na sprecyzowania wiadomości i umiejętności uczniów po lekcji. Uczniowie mają świadomość swojej wiedzy, a także, w razie potrzeby, mogą uzupełnić wiadomości. Takie zachowanie powodują, że mają większą ochotę na zdobywanie nowej wiedzy.
Metoda Bartona „Refleksja 3 x Co? (What?)”
Rewelacyjna metoda na podsumowanie zebranych wiadomości, uświadamia stopień opanowania wiedzy.
W tej metodzie przygotowuje się tabelę/kartę pracy, w której w kolumnach pojawiają się nagłówki: Co zaszło – czyli czego się nauczyłem, z czym mam problem?; Co z tego wynika – jakie korzyści się pojawiają?; Co dalej – co chciałbym/chciałabym jeszcze?
Metoda pudełka z pytaniami/zadaniami
Po zakończonej lekcji nauczyciel prosi każdego ucznia, aby wybrał sobie jedno zadanie z pudełka. Pytania są zapisane na wąskich i kolorowych kartkach. Można stworzyć trzy rodzaje pudełek z pytaniami o różnym stopniu trudności.
Pewnie wiele osób zada sobie pytanie, dlaczego wąskie i kolorowe. Wąskie paski kojarzą się z krótkim zadaniem, a to motywuje do działania. Długie treści zadań powodują zniechęcenie, kolor również przyciąga wzrok i powoduje, że chcemy spróbować.
Na zakończenie polecam krótki film, który uświadamia nam, że wiele możemy i wiele zależy od nas samych. To my jesteśmy panem swojego losu, my możemy zmieniać nastawienie, działać, realizować się i swoje cele.
Gorąco zachęcam do obejrzenia i refleksji.
Anna Radwańska – http://przyjaznypedagog.blogspot.com/
