• nie potrafi wypowiedzieć niektórych dźwięków, np. [b], [k],
• powtarza wyrazy, sylaby lub dźwięki, np. bo-bo-boję się,
• przedłuża dźwięki, np. maam misia,
• używa dodatkowych słów, które ułatwiają mu rozpoczęcie wypowiedzi,
• ma problem z oddechem, gdy chce coś powiedzieć,
• zaczyna zdawać sobie sprawę ze swoich kłopotów z mówieniem,
• wzrasta u niego napięcie mięśniowe, zwłaszcza w obrębie twarzy,
• wykonuje dodatkowe gesty (tzw. współruchy) związane z usilną próbą wypowiedzenia się,
• rozmawia mniej chętnie niż dawniej.
Co robić w takiej sytuacji?
I. Oswój lęk, czyli dowiedz się jak najwięcej o jąkaniu!
• Około 5% małych dzieci jąka się przez około 6 miesięcy lub dłużej w okresie wczesnego dzieciństwa. Trzy czwarte spośród nich upora się z niepłynnością samodzielnie, zanim pójdzie do szkoły.
• Jąkanie częściej występuje u chłopców niż u dziewcząt. Dziewczęta częściej również „wychodzą z jąkania” bez interwencji terapeutycznej.
• Pierwsze objawy jąkania pojawiają się zazwyczaj pomiędzy 2. a 5. rokiem życia (średnio około 34. miesiąca życia).
• Powody jąkania nie są jeszcze do końca znane. Nie ma jednej prostej przyczyny i nie ma jednej prostej metody terapii jąkania.
• Jąkanie u małych dzieci jest różnorodne i zmienne, może przychodzić i odchodzić.
• Terapia logopedyczna w przypadku jąkania u małych dzieci jest skuteczna.
• Wczesna interwencja logopedyczna z aktywnym udziałem rodziców jest kluczem
do sukcesu, jakim jest płynność w mowie dziecka.
II. Daj sobie pomóc, poszukaj specjalistycznego wsparcia!
Pierwsze najważniejsze kroki rodzica to:
1. Spokój: nie panikuję!
2. Wzmocnienie i uświadomienie: wiem, co robić!
3. Zmotywowanie: działam, współpracuję z logopedą!
Logopedzi udzielają bezpłatnej pomocy w placówkach oświatowych (przedszkolach, poradniach psychologiczno-pedagogicznych) i w placówkach służby zdrowia. Pracują również w prywatnych gabinetach.
Terapia niepłynności mowy u małych dzieci to:
• porada, konsultacja i praca z rodziną (tzw. terapia pośrednia) – jest ona poświęcona komunikowaniu się z dzieckiem i modyfikowaniu warunków panujących
w środowisku dziecka,
• bezpośrednia praca z dzieckiem nad upłynnianiem jego mowy (tzw. terapia bezpośrednia).
III. Działaj – pomagaj dziecku od razu!
Podsumowanie
Wystąpienie objawów jąkania u małego dziecka nie jest równoznaczne z tym, że zaburzenie płynności mowy stanie się dla niego długofalowym problemem życiowym. Warto pamiętać, że pewna grupa dzieci jest bardziej narażona na utrwalenie się jąkania i te dzieci powinny zostać otoczone szczególną opieką. Warto się skonsultować z logopedą, jeżeli:
• zaczyna się jąkać chłopiec,
• w rodzinie były przypadki jąkania chronicznego,
• pierwsze objawy jąkania wystąpiły dość późno, tzn. po 3,5 roku życia i później,
• jąkanie utrzymuje się w mowie dziecka dłużej niż 12–18 miesięcy,
• objawy niepłynności nasilają się lub utrzymują na jednakowym poziomie,
• jąkanie współwystępuje z innymi problemami rozwojowymi – zwłaszcza w rozwoju mowy.
Rodzicu! Pamiętaj, że jesteś obecnie najważniejszą osobą w życiu dziecka, możesz
mu pomóc! Więcej na temat pierwszych kroków, które powinieneś podjąć, gdy twoja pociecha zaczyna się jąkać, możesz przeczytać w książeczce Czy moje dziecko się jąka? Przewodnik dla rodziców małych dzieci, które mają problem z płynnym mówieniem (K. Węsierska, B. Jeziorczak, Katowice 2011). Oprócz wskazówek, jak zadbać o płynną mowę oraz szeroko rozumiany rozwój dziecka, znajdziesz tu dwa miniplakaty dla rodziców i dla nauczycieli, które ułatwią zapamiętanie i stosowanie na co dzień najważniejszych zaleceń, które przystosują najbliższe otoczenie do potrzeb jąkającego się dziecka. Materiały te możesz także pobrać ze strony Centrum Logopedycznego www.centrumlogopedyczne.com.pl.
mgr Anna Chrostek, logopeda (1)
mgr Barbara Jeziorczak, logopeda, psycholog (1,2)
dr Katarzyna Węsierska, logopeda, pedagog (1,3)
1.Centrum Logopedyczne w Katowicach
2. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 1 w Katowicach
3. Uniwersytet Śląski w Katowicach
